Op 1 mei jl. werd vanuit de gemeente Tubbergen (Overijssel) de aftrap gegeven van de landelijke herdenking 75+1 jaar vrijheid. Dat gebeurde met een documentaire over het thema Vrijheid & Verantwoordelijkheid geproduceerd door programmamaker Bas Westerweel. In het kader van de herdenking gaf ik ook een lezing over vrijheid en verantwoordelijkheid die hier integraal te lezen is.
Tegen de stroom in – over het waarom van de vrijheid via Dostojewski en Meister Eckhart
Over onze individuele vrijheid hebben we op het eerste gezicht weinig te klagen. Vergeleken bij eerdere generaties is er veel meer ruimte om een eigen leven te leiden. Hoewel – zijn we echt zoveel vrijer? In dit essay plaats ik kanttekeningen bij deze vraag aan de hand van twee tegendraadse denkers: de russische schrijver Dostojewski en de Duitse mysticus Meister Eckhart.
Kierkegaard – Het waagstuk van de enkeling
‘Mijn voornaamste gedachte was, dat men in onze tijd door het vele weten heeft vergeten wat existeren en innerlijkheid eigenlijk betekenen.’ [1]
Inleiding
Eén van die opvallende karakteristieken van onze tijd is de enorme hang naar authenticiteit. Hoe vaak klinkt niet, bij persoonlijke onrust of tegenslag, het advies om toch vooral te proberen (bij) jezelf te blijven. Gewoon jezelf zijn is bijvoorbeeld ook handig als je voor een belangrijke en spannende uitdaging staat, een presentatie of sollicitatiegesprek, een eerste kennismaking enz. Niet alleen in de privésfeer maar ook in het onderwijs, het bedrijfsleven en de politiek blijkt het nuttig om jezelf te zijn. Read more
Leven zonder waarom – eenvoud bij Meister Eckhart
Het heeft ruim zeven eeuwen geduurd voordat zijn werk opnieuw in de belangstelling kwam, maar tegenwoordig staat Meister Eckhart (ca. 1260 – 1327). bekend als één van de grootste mystici van de Westerse geschiedenis. Hoewel sommige Eckhart-deskundigen betwisten of de Duitse dominicaan – vanwege zijn rationalistische denkwijze – eigenlijk wel getypeerd kan worden als mysticus, vormt de unio mystica, de goddelijke eenwording, de onbetwiste hoeksteen van zijn prediking. Read more
Heidegger – Dialectiek van het Dasein
In 2001 verscheen het boek De verwaarlozing van het zijnde: een ethologische kritiek van Heideggers Sein und Zeit van filosoof Ad Verbrugge. De inzet van zijn boek is aan te tonen dat Heideggers analyse van het menselijk bestaan niet radicaal genoeg is, dat deze uiteindelijk abstract blijft en niet weet door te breken naar de concrete individualiteit. Het probleem is volgens Verbrugge dat Heidegger in zijn analyse geen aandacht besteedt aan het gegeven dat het menselijk bestaan altijd míjn bestaan is, met een persoonlijke levensgeschiedenis en concrete sociale context. Bij Heidegger blijft het Dasein, als individu, een van alles en iedereen gescheiden persoon die in volstrekte eenzaamheid zijn bestaan op zich heeft te nemen, dit alles in het zicht van de dood, aldus Verbrugge. Read more